Mijn werk overlapt sterk met antropologie en met psychologie en dan met name psychoanalyse. Met het theater en het vertellen van verhalen, reizen we af in het gebied van de ziel waar de psychoanalyse ook zicht op probeert te krijgen; dat duistere onderbewuste. Dat is de plek waar kunst vandaan komt of zou moeten komen. Kunst is, net als psychoanalyse en poging om dat wat in het duister ligt beter te begrijpen en terwijl we dat doen, hele we van de draken in onszelf en brengen we genezing naar de gemeenschap.

Ik vind dat de oude kunsten, de kunstwerken die stammen uit het pre-industriële en uit het pre-individualistische tijdperk daar over het algemeen vele malen beter in slagen dan wat we nu (in Europa) kunst plachten te noemen. Ergens -en ik denk dat dat gebeurt is op het moment dat we begonnen met onze kunstwerken te ondertekenen met de naam van de verantwoordelijke kunstenaar- is het concurrerende en onzekere ego de kunst binnen gekropen. Kunstenaar zijn is cool. Of juist niet, je bent een mislukkeling of een uitvreter. “Kunstenaar” is een beladen woord en zeer beladen als beroep.

In pre-industriële culturen (er zijn er nog een paar van de vinden, maar dat verandert snel) kun je zien hoe kunst vermoedelijk in het verleden ook bij ons gemaakt werd: er bestaan geen of amper mensen die fulltime ‘kunstenaar’ zijn. In de Marokkaanse bergen bijvoorbeeld, wordt kunst gemaakt door mensen die moeder zijn, boer, herder of ander soort handarbeider. Veel van de tapijten zijn mooi, sommigen zijn prachtig. Alle motieven zijn overgeërfd. En dat geldt ook voor de poëzie, de verhalen en de muziek: het is een herhaling van wat de voorouders tot in het diepe verleden gedaan hebben, maar levend en ademend zodat bij iedere nieuwe opvoering in de tent, de huiskamer, op de markt of tijdens besnijdenissen en huwelijken de dans, de muziek of het ritueel subtiel aangepast kan worden aan de context. Een kunstwerk wordt niet gemaakt door een individu die er zijn of haar naam op zet. Het is een gemeenschappelijk kunstwerk, dat je meer aan je voorouders te danken hebt dan aan jezelf. Kunst is een uitdrukking van de gemeenschap. 

blablabla

Daarin helpt antropologisch onderzoek mij als kunstenaar. Maar er is ook een vorm waarin ik als kunstenaar de antropologie kan voeden. In het soort theater wat ik en mijn collega’s doen, brengen we persoonlijke verhalen van mensen naar boven.